Oleh Florieta Diet
KOTA KINABALU: Malaysia tidak memerlukan satu lagi slogan kosong seperti “sifar buli,” sebaliknya perlu membina sistem yang benar-benar melindungi kanak-kanak daripada ancaman buli di sekolah mahupun dalam talian.
Aktivis, Nirvana Jalil Ghani, berkata jumlah 4,994 kes buli sekolah yang direkodkan Kementerian Pendidikan dalam tempoh 10 bulan pertama 2023 jelas menunjukkan isu ini merupakan krisis perlindungan murid, bukannya masalah persepsi atau komunikasi.
“Buli bukan sekadar perangai budak-budak. Kajian membuktikan mangsa buli berisiko tinggi mengalami kemurungan dan kecenderungan bunuh diri. Semakin kerap seorang murid dibuli, semakin tinggi risiko yang mereka hadapi. Ini isu kesihatan awam, bukan PR,” katanya.
Beliau berkata tekanan untuk mencapai slogan “sifar buli” boleh mendorong sekolah ke dalam perangkap Hukum Goodhart iaitu apabila sasaran angka menjadi keutamaan berbanding perlindungan sebenar.
“Sekolah mungkin terdorong untuk kurang melaporkan kes demi kelihatan berjaya, bukan demi melindungi murid. Sedangkan realitinya, buli semakin meningkat, termasuk dalam talian,” katanya.
Nirvana merujuk tinjauan UNICEF yang mendapati satu daripada tiga belia di 30 negara pernah dibuli secara siber, dan ramai yang ponteng sekolah kerana tekanan itu. Malaysia pula disenaraikan kedua tertinggi di Asia bagi kes buli siber dalam kalangan belia pada tahun 2020.
Katanya, situasi ini membuktikan bahawa masalah buli adalah ancaman yang nyata dan memerlukan tindakan segera serta sistematik.
Beliau menegaskan Menteri Pendidikan Fadhlina Sidek memang prihatin terhadap isu berkenaan, namun rasa prihatin semata-mata tidak boleh dijadikan strategi. Malaysia menurutnya mesti beralih daripada sekadar tajuk utama kepada pembinaan sistem perlindungan yang kukuh dengan melibatkan pakar tempatan dan antarabangsa.
“Antara cadangan utama yang diketengahkan ialah penubuhan Pasukan Petugas Kebangsaan Bebas Mengenai Buli atau NTB yang diketuai oleh KPM tetapi bebas dalam siasatan. Pasukan itu perlu melibatkan pakar psikologi kanak-kanak, kriminolog, pemimpin sekolah, ibu bapa, belia, pakar keselamatan siber seperti NACSA dan MyCERT, serta pakar undang-undang. Contoh boleh diambil daripada Akta Anti-Buli Jepun 2013 yang mewajibkan penubuhan organisasi anti-buli di setiap sekolah dengan pakar psikologi dan kewajipan jelas untuk menyiasat serta bertindak pantas.
“Hasil dalam 90 hari perlu meliputi Standard Perlindungan Kebangsaan, protokol siasatan pantas termasuk triage 72 jam dan penutupan kes dalam 14 hari, serta peta pelaporan ‘No-Wrong-Door’ yang menghubungkan KPM, polis, Talian Kasih 15999, dan Cyber999 untuk bukti serta eskalasi kes buli siber,” katanya.
Nirvana juga mencadangkan supaya insentif sifar buli dihapuskan kerana ia mendorong kepada penafian kes. Sebaliknya, sekolah harus diberi pengiktirafan melalui Anugerah Ketelusan dan Perlindungan bagi institusi yang melaporkan kes dengan segera, menyelesaikannya dalam tempoh masa ditetapkan, melengkapkan latihan staf, dan mendapat kepuasan ibu bapa dalam soal selidik selepas kes.
Katanya, sekolah yang mengesan dan bertindak adalah sekolah yang baik, justeru kejujuran perlu dihargai bukannya dihukum.
Beliau turut menekankan keperluan menempatkan orang dewasa terlatih di kawasan yang dekat dengan murid.
Malaysia menurutnya harus mencapai nisbah staf sejajar dengan penanda aras antarabangsa iaitu satu kaunselor bagi setiap 250 pelajar seperti disarankan American School Counselor Association (ASCA) dan seorang psikologis sekolah bagi setiap 500 pelajar seperti disyorkan National Association of School Psychologists (NASP).
Bagi mencapainya, kerajaan boleh menyediakan biasiswa, skim ikatan dan lesen dipercepatkan untuk melatih tenaga kerja tersebut, bermula dengan kawasan panas buli.
Selain itu, beliau berkata guru, warden dan pengawal keselamatan perlu diwajibkan menjalani latihan tahunan pertolongan cemas psikologi dan pengesanan buli.
Singapura menurutnya telah membuktikan bahawa gabungan disiplin dengan kaunseling serta pemulihan dapat mengekalkan ketegasan tanpa mengorbankan perikemanusiaan.
Nirvana turut mencadangkan agar kerajaan melancarkan portal dwi-bahasa SafeguardMY beserta talian WhatsApp khas untuk menerima laporan tanpa nama daripada pelajar atau ibu bapa.
Portal itu boleh merekodkan masa, menyulitkan bahan bukti seperti tangkapan skrin atau perbualan, menghantar bukti siber terus ke Cyber999 untuk disimpan, serta menyelaras rujukan kepada Talian Kasih atau polis sekiranya perlu.
Katanya, papan pemuka langsung tanpa nama yang memaparkan jumlah kes dilaporkan, tindakan yang diambil dan tempoh masa penyelesaian juga wajar diterbitkan bagi membina kepercayaan melalui ketelusan.
Beliau turut menyarankan Malaysia melaksanakan percubaan program KiVa-MY, iaitu program anti-buli berasaskan bukti dari Finland di 100 sekolah dengan penilaian universiti serta hasil yang telus.
Katanya, KiVa terbukti berulang kali mengurangkan buli dan meningkatkan tingkah laku mempertahankan mangsa.
Menurut Nirvana, komunikasi kerajaan juga perlu dibetulkan dengan berhenti membingkaikan isu ini sebagai pertembungan antara melindungi guru atau melindungi murid.
Jawapannya jelas, katanya, iaitu kedua-duanya. Beliau menegaskan taklimat harian mesti memusatkan perhatian pada mangsa dan keluarga, menerbitkan tindakan yang jelas, menjemput audit bebas, dan mengakui kesilapan apabila berlaku sambil menunjukkan langkah penyelesaian.
Katanya, Parlimen juga boleh mengambil tindakan segera dengan menggubal Rang Undang-Undang Keselamatan Sekolah dan Anti-Buli berasaskan model Jepun yang merangkumi pelaporan mandatori, siasatan dengan had masa, perlindungan kepada pemberi maklumat melibatkan guru, pelajar dan ibu bapa, serta penalti kepada pihak yang terbukti menyembunyikan kes. Selain itu, satu Akta Tenaga Kerja Kaunselor dan Psikologis Sekolah juga perlu diwujudkan bagi memastikan sasaran penempatan, geran latihan, skim gaji dan insentif luar bandar tercapai.
Beliau menambah Perintah Bukti dan Pelaporan Siber juga perlu digubal untuk mengukuhkan kerjasama Cyber999 dengan platform digital supaya sekolah dapat menyimpan dan mengemukakan bukti penderaan digital tanpa lengah.
“Keutamaan mesti diberikan kepada keluarga dan sokongan kepada guru. Kedua-duanya menuntut sistem yang menghargai kebenaran lebih daripada sekadar trofi atau slogan. Jika kita betul-betul mengurus insentif, penempatan staf, dan undang-undang, Malaysia boleh bergerak daripada kemarahan kepada penyelesaian dengan pantas. Bertindak sekarang,” katanya.
Nirvana turut mengingatkan orang ramai menyimpan nombor penting untuk digunakan atau disebarkan kepada pihak yang memerlukan iaitu Talian Kasih 15999 atau WhatsApp 019-261 5999 bagi kes penderaan kanak-kanak dan sokongan keluarga, serta Cyber999 di talian 1-300-88-2999 atau WhatsApp +6019-266 5850 bagi insiden siber termasuk buli siber.
